Articles
Bonsai Club
Cactus Club
|
|
|
|
|
|
|
|
Is-Sukkulenti tal-MadagaskarMinn Dott. Francis X. SammutId-dinja separata tal-Madagaskar hija unika u ta' importanza kbira kemm minn dawk li huma annimali, kif ukoll minn dawk li huma xtieli u sigar. Il-Madagaskar hija t-tielet l-akbar gzira fid-dinja, twila 1570 km u wiesgha 500 km. Din il-gzira qieghda fl-Ocean Indjan, xi 300 km mil-lvant tal-kosta Afrikana u sseparata minn dan il-kontinent bil-Golf tal-Mozambik. Meta l-Ewropej kienu skoprew l-Madagaskar kienu msahhrin wara din il-gzira minhabba s-sbuhija naturali taghha u ghaliex hafna mill-flora u l-fawna li raw hemm ma kien rawhom imkien izjed. Skond il-geologi, l-art tal-Madagaskar inqatghet mill-kumplament ta' l-Afrika xi 270 miljun sena ilu u ghalhekk l-evoluzzjoni tal-flora u l-fawna zviluppaw ghal rashom fuq din il-gzira bir-rizultat li xi 90% mill-organizmi hajjin li jezistu llum huma endemici ghall-Madagaskar u ma nsibuhom imkien izjed. Dan kollu sar minghajr il-prezenza tal-bniedem, ghaliex in-nies waslu fuq din il-gzira bejn 1500 u 2000 sena ilu. Malli l-bniedem wasal f'din l-art gdida bdiet il-qerda ta'l-annimali u tal-vegitazzjoni.Ghalkemm hafna genera ssibhom rapprezentati kemm fl-Afrika kif ukoll fil-Madagaskar, l-ispeci huma differenti ghal kollox u ma jixbhu xejn lil xulxin. Biex naghtu xi ezempji: l-Afrika ghandha xi 300 Aloe, waqt li l-Madagaskar ghandu xi 60, izda m'hemm l-ebda speci ta' Aloe li nsibuha fit-tnejn. Il-genus Pachypodium huwa rapprezentat tajjeb kemm fl-Afrika, kif ukoll fil-Madagascar, imma l-ispeci tal-Madagaskar huma ghal kollox differenti minn dawk ta' l-Afrika. Minkejja dan sezzjoni tad-Didieraceae li hemm imdahhlin fiha il-genera famuzi ta' l-Allaudia kif ukoll id-Didierea insibuha fil-gzira kbira tal-Madagaskar biss. Hawn Insibu wkoll li din il-gzira hija sinjura fl-orkidej ghaliex ghandha xi 1000 speci, waqt li l-Afrika ghandha biss ftit mijiet. Meta nigu ghall-genus ta' l-Euphorbia nsibu li l-Afrika hija sinjura hafna fil-veri speci sukkulenti bhall-E. candelabra, u E. cooperi, kif ukoll fl-ispeci globulari bhall-E. obesa, E. symmetrica, E. meloformis, E. valida etc., izda l-ebda wahda minn dawn it-tipi ma nsibu fil-Madagaskar ukoll. L-Ewforbji li nsibu fil-Madagaskar huma differenti ghalkollox. Iz-zkuk ta' dawn l-ispeci m'humiex propjament sukkulenti. Huma x'aktarx fibruzi u meta ix-xitla tikber iz-zkuk taghha isiru injam. L-Ewforbji tal-Madagaskar huma kollha bil-weraq u hafna minnhom isahhruk bis-sbuhija taghhom. Hawnhekk irrid insemmi xi punti importanti fil-kultivazzjoni ta' dawn l-ispeci. L-Ewforbji tal-Madagaskar minhabba li kif ghedna ghandhom hafna weraq, iridu jissaqqew hafna aktar spiss mill-Euphorbji ta' l-Afrika ghaliex jitilfu hafna ilma mill-weraq kbar taghhom. Punt iehor importanti huwa li l-ispeci tal-Madagaskar m'ghandhomx jitpoggew f'hafna xemx, ghaliex inkella l-weraq taghhom jitqarqc. Fil-fatt l-Ewforbji ta' l-Afrika li ghandi jiena qeghdin mal-kollezzjoni tal-kaktus, fejn jaraw hafna xemx, izda l-Ewforbji tal-Madagaskar qeghdin mas-sukkulenti l-ohra fejn igawdu dawl tajjeb, izda ma tantx jaraw hafna xemx. Dan l-endemizmu kbir li rajna fix-xtieli ta' din il-gzira jirrepeti ruhu fil-fawna wkoll, izda dan is-suggett mhux fl-iskop ta' dan l-artiklu. Kif ghedna, meta l-Portugizi u l-Francizi bdew izuruha regolarment kienu ssahhru bil-gmiel ta' din il-gzira, izda minn dak iz-zmien il-Madagaskar tilef hafna mis-sbuhija naturali tieghu. Is-sigar ta' aktar minn tliet kwarti tal-foresti tqacctu min-nies tal-post u minflokhom zerghu r-ross. Dan sar minhabba li l-popolazzjoni tal-post hija fqira hafna u b'dan kollu dejjem tikber. Jigri li l-art fejn ikun mizrugh ir-ross tibqa' tajba biss ghal xi sentejn u allura jergghu jaqtghu s-sigar minn postijiet ohrajn, biex flokhom jergghu jizirghu r-ross u l-hsara qieghda dejjem tikber. Il-hamrija tal-wicc li hija l-aktar fertili qieghda tinkixef il-hin kollu u billi f'din il-gzira taghmel xita qawwija, kif ukoll cikluni stagjonali, din il-hamrija tajba qiedgha titkaxkar lejn il-bahar u tintilef ghal dejjem. Jekk din is-sitwazzjoni ma tinbidilx, mill-genna ta' l-Ocejan Indjan, il-Madagaskar jinbidel f'dezert gheri fejn forsi lanqas is-sukkulenti ma jkunu jistghu jibqghu jezistu.
Donated by the Cactus & Succulent Society visit Cactus and Succulent club website |
|
