COPIAPOA

minn George Borg Marks

Genus interessanti ta' kakti mic-Cili

Il-genus tal-Copiapoa huwa genus individwali ferm. Il-karatteristici tax-xtieli li tpoggew go fih huma tant unici li facli tinduna jekk xitla ghandhiex tkun f'dan il-genus jew le. Dan il-fatt igieghel wiehed jahseb li dawn ix-xtieli zviluppaw hekk peress li jinstabu f'post xi ftit maqtugh minn xtieli tal-kaktus ohra. Minkejja dan ma' dawn il-kakti globolari nsibu kakti ohra minn genera differenti. Fl-istess postijiet fejn jikbru l-Copiapoa jikbru wkoll in-Neoporteria u l-Eriosyce. Jinstabu wkoll xi kakti li jitwalu li jappartjenu ghall-genera ta' l-Eulychnia u t-Trichocereus.

Copiapoa hypogaea

L-isem Copiapoa ittiehed mill-provincja ta' Copiapo' fic-Cili u twaqqaf minn Britton u Rose fl-1922. Skond Graham Charles (1998) dan il-genus jinkludi fih tlettax-il speci u sbatax-il varjetà li huma:

C. atacamensis,
C. calderana,
C. cinarescens,
C. cinarescens v. grandiflora,
C. cinerea,
C. cinerea v. columna-alba,
C. cinerea v. dealbata,
C. cinerea v. gigantea,
C. cinerea v. krainziana,
C. cinerea v. longistaminea,
C. coquimbana,
C. coquimbana v. fiedleriana,
C. echinoides,
C. humilis,
C. humilis v. esmeraldana,
C. humilis v. longispina,
C. humilis v. taltalensis,
C. humilis v. tenuissima,
C. humilis v. tocopillana,
C. humilis v. varispinata,
C. hypogaea,
C. hypogaea v. laui,
C. hypogaea v. montana,
C. marginata,
C. marginata v. bridgesii,
C. megarhiza,
C. megarhiza v. echinata,
C. rupestris,
C. serpentisulcata,
C. solaris.

Awturi ohrajn jaccettaw numru ta' speci differenti. Taylor (1981) jaccetta sbatax-il speci u numru ta' varjetajiet filwaqt li Hoffmann (1989) taccetta tmintax-il speci u sebgha u ghoxrin varjetà.

Li kieku wiehed kellu jiddeskrivi dawn ix-xtieli fi ftit kliem, wiehed jibda billi jghid li dawn ix-xtieli jistghu jiffurmaw hafna frieghi u fl-abitat naturali, xitla ta' certa eta' tista' tkun sahansitra sa tliet metri diametru u b'hafna frieghi f'xulxin. (Dak il bl-Ingliz jissejjak clump.) Il-quccata ta' xtieli maturi hija dejjem b'hafna suf bajdani fl-isfar. Il-fjuri johorgu minn fuq u ghandhom forma ta' lembut. Dawn huma dejjem sofor jew ftit imnaqqxa bl-ahmar minn barra, ghalkemm C. rupestris (dik li kienet qabel imsejjha C. dumetorum u fl-antik kienet tissejjah ukoll C. rubriflora) ghandha fjura hamra. Matul il-gurnata dawn il-fjuri jkollhom riha partikulari li lili tfakkarni fil-linka li kont nimla meta kont zghir, jigifieri ftit tas-snin ilu mhux hazin, mill-flixkun biex nikteb bil-pinna. Il-frott huwa dejjem ahdar u iebes hafna. Ghandhom partikolarità interesanti li meta din tkun lesta, il-fjura niexfa taqa' u l-frotta tibqa' mwahhla sew mal-xitla. Il-parti ta' fuq imbaghad tinfetah bhal bieba u b'hekk iz-zerriegha tkunu tista' tinxef biex tkunu lesta halli titferrex. Normalment in-nemel jaghmlu dan ix-xoghol u jgorru z-zerriegha il-boghod hafna mix-xitla li tkun ipproducieta. Hija dejjem bicca xoghol difficli tigbor iz-zerriegha ghax, barra milli l-frotta tibqa' mwahhla sew max-xitla, din tkun dejjem mohbija bejn is-suf abjad tal-quccata u gieli lanqas tinduna li qieghda hemm u ghalhekk tinduna biss meta tikber iktar ix-xitla u l-frotta tohrog wahidha. Iz-zerriegha tista' tingabar bil-pinzetta u wara tista' tnehhi l-bicciet tal-frotta li jifdal minn max-xitla. Iz-zerriegha tkun sewda u din tinbet facilment. Izda fl-abitat naturali ma jigrix hekk ghax dawn ix-xtieli jinstabu f'ambjent ahrax ferm.

Il-Copiapoa jinstabu biss fic-Cili fuq firxa ta' art twila xi tmin mitt kilometru. Din tinstab fuq il-kosta tal-Punent ta' l-Amerika t' isfel u thares fuq l-Ocean Pacifiku. L-art toghla malajr ferm hekk kif wiehed ihalli l-kosta u minhabba f'hekk, dawn it-tip ta' kaktus ma jinstabux aktar minn ghoxrin kilometru 'l gewwa mill-kosta hlief fil-wied ta' Copiapo' fejn jaslu sa xi erbghin kilometru 'l gewwa. Xi drabi dawn ix-xtieli jinstabu madwar zewg kilometri biss 'l boghod mill-bahar. Izda f'din il-parti tac-Cili ma tantx taghmel xita anzi wiehed jista' jghid li kultant ma taghmel xejn sahansitra ghal aktar minn sena wahda. In-nuqqas ta' ilma jinhass ukoll meta taghmel ix-xita ghax meta din tinzel, peress li l-art toghla sew 'il fuq mill-bahar malajr, l-ilma jiskula 'l isfel fi ftit hin u ghalhekk ma jkunx hemm cans bizzejjed li l-art tixxarrab sew.

Copiapoa rupestris

Ix-xtieli jkunu jistghu jiehdu l-ilma biss minhabba li kurrenti ta' arja umda jidhlu minn fuq il-bahar u meta jersqu lejn l-art shuna, jifforma hafna cpar. Permezz ta' dan ic-cpar, jifforma hafna ilma fuq il-xtieli, dan iqattar u b'hekk l-art tixxarrab. L-gheruq tal-wicc, li huwa maghruf li fil-Copiapoa jistghu jinfirxu sa metri 'l boghod mix-xitla, jixorbu dan l-ilma li jkun jista' jinhazen fix-xitla. Dawk ix-xtieli li normalment jibqghu zghar, ikollhom gheruq hoxnin bhal karrotta u l-ilma jinhazen hawnhekk.

Fatt iehor interessanti huwa li fl-abitat dawn il-xtieli jixxaqilbu lejn ix-xemx min-naha ta' fuq. Instab li l-process ta' fotosintesi fil-Copiapoa isir biss fil-parti ta' fuq tax-xitla ghax il-bqija tal-qoxra tixraf maz-zmien u ma jkunx jista' jghaddi dawl minnha. Milli jidher il-parti t'isfel, jigifieri fejn ma jsirx fofosintesi, tintuza bhala reservoir ta' ilma ghax-xitla. Il-Copiapoa jinstabu kwazi dejjem f'art minerali hafna u li ma tantx ikun fiha Nitrogenu u Karbon. L-art tkun dejjem poruza b'hafna ramel u gebel. Ghalhekk, jekk wiehed ihawwel dawn ix-xtieli f'hamrija miftuha sew u anki joqghod attent li ma jaghtix hafna ilma, mhux suppost li jkun hemm problemi fil-kultivazzjoni taghhom. Peress li dawn ix-xtieli jkollhom gheruq hoxnin u twal, tajjeb li jithawlu fi qsari fondi izda mhux wiesgha hafna minn fuq.

Copiapoa solaris

Il-Copiapoa jistghu jitkabbru miz-zerriegha facilment. Minkejja dan wara l-ewwel sena wiehed irid joqghod attent li ma taghtihomx ilma zejjed, ghaliex jekk il-kompost (hamrija) taghhom idum imxarrab facli titlifhom. Generalment iz-zerriegha ta' dawn il-kakti tkun xi ftit izjed ghalja minn dik ta' kakti ohrajn u ghalhekk mhux ta' min jitlifhom wara li tkun ilek sena jew aktar tiehu l-pacenzja bihom. Hemm ukoll il-possibilità li dawn il-kakti jitnisslu billi taqta' fergha. Hawnhekk wiehed irid joqghod attent. Kultant meta johorgu, l-frieghi jaqsmu l-qoxra tax-xitla u b'hekk meta wiehed jaqta' fergha, jaghmel gerha kbira li ddum ma tinxef u barra minn hekk jkun qed ikerrah ix-xitla originali. Il-fergha ukoll ghandha cans kbir li titlef hafna ilma bzonnjuz qabel ma xxenxel l-gheruq. Ghalhekk jekk wiehed ikun irid ikattar bil-bicca, ikun ahjar jekk jaqta fergha mdaqqsa biex b'hekk din ikollha inqas possibilità li tinxef qabel ma johorgu l-gheruq u tkun tista' tibda hajja indipendenti.

Copiapoa cinerea

Donated by the Cactus & Succulent Society visit Cactus and Succulent club website

Quick links: Home Birds Cats Dogs Fish Exotic Plants Free cross stitch pattern Free stained glass patterns Eggart by Candice Top Cocktail Recipes Free pet coloring pages Free animal vectors Colorful stained glass patterns for free Educational tutorials Privacy Policy

page generated in 0.005132 seconds