Il-Genus tas-Sansevieria

minn Dott. Francis X. Sammut

Sansevieria trifasciata "Hahnii Lucille Pollen"

Is-Sanseveria ghandhom weraq sabih, ohxon u mlahham. Fil-parti l-kbira taghu l-weraq ghandu tinqix bhal ta' l-irham u kemm-il darba nsibu speci bil-weraq varjegat. Is-sanseverji huma generalment b'sahhithom, vigoruzi u ma tantx imutu malajr: jistghu sahansitra jghixu tul ta' zmien minghajr qatra ilma. M'hemmx mard li jattakhom, izda rridu noqoghdu attenti li fix-xitwa ma naghtuhomx ilma zejjed. Jekk it-temperatura taqa' taht iz-0°C, hafna minnhom imutu, ghaliex dawn ix-xtieli m'ghandhom l-ebda protezzjoni ghal din it-tip ta' kesha.

Biex nizguraw li l-kompost ma jzommx ilma zejjed irridu naghtuhom kompost miftuh hafna. Jiena nuza 50% potting compost imhallat ma' 25% perlite u 25% clay balls. Fiz-zmien li jkunu qeghdin jikbru nsaqqihom darba fil-gimgha u ma' kull tisqija naghtihom doza zghira ta' fertilizzant, izda bejn Novembru u Frar it-tisqija tieqaf u kulltant zmien, f'xi granet sbieh, nisprejjalhom il-weraq hafif, hafif. B'kultivazzjoni tajba dawn ix-xtieli jaghmlu hafna offsets u jikbru tajjeb tant li kwazi kull sena jkolli naghmel repotting, biex nisseparahom jew inkabbrilhom il-qasrija. Dawn huma xtieli addattati hafna ghal gewwa, ghaliex sahansitra jistghu joqghodu f'postijiet fejn ix-xemx ma tilhaqhom qatt u minhabba li huma b'sahhithom hafna ma jigrilhom xejn jekk nittraskurawhom ghal xi ftit taz-zmien.

It-tkattir ta' dawn ix-xtieli jista' jsir hekk:-

1 - Tkattir bil-werqa:
Niehdu werqa li ma tantx tkun xiha hafna izda matura. Naqtghuha minn isfel u fuq il-qatgha nroxxu ftit trab fungicida. Indahhlu t-tarf il-maqtugh fil-perlite u nsaqquha hafif, hafif. Wara xi xahar il-werqa tibda tohrog xitel zghir minn mal-qatgha, izda hawn insibu intopp. Hafna mill-weraq varjegat jipproduci xitel bil-weraq ahdar minghajr l-ebda sinjal ta' varjegazzjoni.

Sansevieria mason-congo

2 - Bit-tifriq:
Meta s- Sanseveria jkunu qeghdin jikbru, johorgu hafna xitel zghir minn madwar ix-xitla originali. Meta dan ix-xitel jikber bizzejjed jista'jigi sseparat minn ma' l-omm u wara li l-qatgha tigi mraxxa b'xi fungicida addattat, x-xitel zghir jithawwel fi qsari, wahda f'kull qasrija. Xi drabi nsibu li bicca minn dawn il-frieh minn madwar l-omm li ghandha l-weraq varjegat, johorg kollu ahdar u jitlef kull hjiel ta' varjegazzjoni, izda kultant insibu wkoll li dawn il-frieh johorgu b' varjegazzjoni hafna isbah minn ta' l-omm. Biex naghtu ezempju; is-S. trifasciata "Golden Hahnii"gieli tohrog offsets tas-S. trifaciata "Hahnii Solid Gold" li l-weraq taghha jkunu sofor kollha, hlief xifer irqiq ahdar fit-tarf tal-werqa. Din ta' l-ahhar hija Sanseveria stmata hafna, imma dellikata hafna biex izzommha tajjeb. Gieli johorgu wkoll offsets bojod ghal kollox. Dawn jghidulhom albinio growths u minhabba li m'ghandhomx klorofilla, m'ghandhom qatt jigu sseparati minn m'ommhom ghaliex inkella jmutu zgur.

Sansevieria kirki var. pulchra "Copertone"

3 - Miz-zerriegha:
Hafna sanseverji, meta jimmaturaw, ghall-habta ta' l-ahhar tas-sajf johorgu l-bastun tal-fjuri. Il-fjuri taghhom huma bojod jew xi kultant, roza cari. Jifthu biss bil-lejl, izda meta jifthu malajr tkun taf ghaliex ghandhom fwieha helwa tassew. Fin-natura d-dakra ssir minn bahrija ta' bil-lejl, izda fis-serer taghna din id-dakra rridu naghmluha hekk: Niehdu fjura wahda mill-bastun li jkun fih hafna fjuri u nnehhulha l-petali. Immissu din il-fjura mal-fjuri l-ohra waqt li nrembluha bejn subghajna u naghmlu hekk sakemm induru l-fjuri kollha. Nistghu minflok hekk nuzaw pinzell irqiq tal-pittura, biex indakkru minn fjura ghall-ohra. Biex din il-bicca xoghol tirnexxi, jehtieg li ssir meta l-fwieha tal-fjuri tkun fl-aqwa taghha; bejn id-9 ta' filghaxija u nofs il-lejl, ghaliex dan huwa l-ahjar hin meta l-pollen ikun fl-aqwa tieghu. Wara xi ftit granet tifforma bocca wara l-fjura niexfa u din tkun il-frotta. Il-frotta tista' tiehu x-xhur biex issir u nkunu nafu li saret ghaliex issir ta' kulur orangjo tinqata' hafif minn max-xitla. Meta naghfsuha bejn is-swaba l-qoxra tibqa' wara u z-zerriegha tohrog tigri. Inhallu z-zerriegha tinxef ghal xi jumejn u mbaghad nizirghuhom wahda, wahda fi qsari zghar fl-istess tahlita tax-xitel il-kbir. Iz-zerriegha nimbuttawha kemm kemm 'l isfel u nghattuha b'saff hafif ta' ramel ohxon. Iz-zerriegha tista' tiehu minn gimgha sa xahar biex tinbet, u meta tinbet m'ghandna qatt inhallu l-kompost jinxef ghal kollox. Fis-sanseverji kollha l-weraq tas-seedlings huma catti u ma jixbhu xejn lill-weraq maturi ta' l-istess speci. Naturalment idumu xi tliet snin qabel ma jibdew johorgu l-weraq maturi li jikkaratterizzaw dik l-ispeci li taghha tkun zrajt iz-zerriegha.

Nisthajjel li hafna jistaqsu li la s-sanseverji m'humiex speci difficli, li ma jimirdux u ma jmutux kif gieb u lahaq u li tista' tkattarhom b'hafna mezzi, mela ghaliex bicca minnhom jinbieghu bi prezz daqhekk gholi. Bhahma digà ghedna s-sanseverji fil-parti l-kbira taghhom huma speci b'kultivazzjoni hafifa, izda jezistu wkoll sanseverji li huma difficli; bhas-S. eilensis, jew dik li digà semmejt is-S. trifasciata "hahnii Solid Gold", ohrajn bhat-tipi kollha tas-S. hahnii ma jaghmlu fjuri qatt u allura zerriegha taghhom ma tezistix. Ohrajn jimxu bil-mod hafna u gieli f'sena shiha ma johorgu l-ebda werqa gdida. Huma dawn il-fatturi li jaghmlu certi speci rari u jinbieghu bi prezz gholi.

Donated by the Cactus & Succulent Society visit Cactus and Succulent club website