SIGAR TAL BONSAI
minn Guzeppi Busuttil,
kif pubblikat fill-ktejjeb ta' l-Ghaqda Muzikali San Nikola
- Festa 1997.
Is-sigar tal-'Bonsai' kienu bdewhom Ic-Cinizi u warajhom, il-Gappunizi. Fl-1834,
il-Gappunizi kienu ghamlu l-ewwel esebizzjoni tas-sigar tal-'Bonsai' gewwa Parigi
u fl-1909 ghamlu ohra f'Londra. Wara l-ahhar gwerra, l-arti tas-sigar tal-'Bonsai'
bdiet tinfirex fil-Punent ukoll. Hawn Malta, din l-arti dahlet u nfirxet sewwa, tant
li l-Ghaqda tal-'Bonsai', jew kif inhi maghrufa "Bonsai Culture Group", ilha hafna
mwaqqfa. Meta wiehed jara dawn is-sigar tal-'Bonsai', wiehed jistaqsi, "kif jista' jkun
li zomm sigra bhal prinjola, zebbuga jew cipressa gholja ftit centimetri, go recipjent
baxx, minkejja li jghaddu hafna snin minn fuqha?"
Jien ili ghal dawn l-ahhar hamsin sena nkabbar is-sigar tal-'Bonsai'. Mill-ewwel issahhart
warajhom dawn is-sigar tant zghar. Kont nghid bejni u bejn ruhi, "kif stajt jien, li tant
inhobb is-sigar, inzomm harruba jew zebbuga f'recipjent baxx u ncahhdilha l-izvilupp
normali taghha?" Izda minkejja l-ghaks li suppost dawn is-sigar kienu soggetti ghalih,
mhux talli ma kienux jidhru skuntenti u minghajr sahha, talli kienu jixhdu l-kuntentizza
u s-sahha. Il-'Bonsai' huma sigar ordinarji bhal sigar ohra. Iridu l-istess xoghol Bhal sigar
ohra. Trid tizborhom biex taghtihom il-forma kif irriduha u anki kultant zmien,
taqtaghlhom l-gheruq. Biex wiehed jaghmel il-'Bonsai', ma hemmx ghalfejn jonfoq flus
fihom, Ghaliex jista' jaghmilhom huwa stess. Jista' jigbor Iz-zerriegha tas-sigar jew
jaghmel il-bicciet fi zmienhom, u meta jaghmlu l-gheruq, jaghmilhom f'recipjent u
jhallihom jikbru.
Jekk wiehed jixtieq jibda jkabbar is-sigar tal-'Bonsai', jista' jkabbar is-sigar li jikbru
Malta, bhal per ezempju prinjoli (
zuber), harrub, laring, rummien, zebbug, tin,
hanzalor, cipress, ballut, rand, lewz, akacia, bruka, sfejgel, 'schinus', rihan, 'murraya',
'phytolacca', klin, kappar u hafna sigar ohra li huma mdorrija fil-klima ta' Malta.
Kultivazzjoni tal-'Bonsai'
Is-sigar tal-'Bonsai' jridu joqghodu barra u mhux indahhluhon gewwa biex inzejnu
bihom.
Meta ndahhluhom gewwa, jekk idumu aktar minn tlett ijiem, tigrilhom il-hsara.
Ir-recipjent li-npogguhom fih, irid ikollu aktar minn toqba wahda. Dan biex iservi
ghal zewg skopijiet. L-ewwel biex meta nsaqqu l-ilma johrog mill-ewwel, u t-tieni,
biex minghajr ma naqalghuhom minn gor-recipjent, inkunu nistghu naqtghulhom
l-gheruq li johorgu minn dawn it-toqob. Jekk tkun sigra li ma twaqqax il-weraq, ma
tihux pjacir meta tinqala' mir-recipjent u titfarrkilha t-tuba. Ghalhekk huwa mportanti
li fir-recipjent naghmlu daqs erba' toqbiet biex l-gheruq johorgu minnhom ghall-umdita'.
Wara nkunu nistghu naqbdu mqass taz-zabra u naqtghuhom, jew naghmlu kanal madwar
ir-recipjent b'sikkina li taqta' hafna u naqtghulhom l-gheruq li jkun hemm madwar
ir-recipjent, u b'hekk is-sigra ma nfarrkulhiex it-tuba.
Tisqija
Il-'Bonsai' jkunu jridu hafna ilma fis-sajf jew f'xi gurnata li jaghmel hafna rih. Dan
minhabba li jkunu mhawwla f'recipjent baxx. Fis-sajf, gieli jkun hemm bzonn
insaqquhom darbtejn kuljum. Fix-xitwa trid toqghod attent kemm taghti ilma. Meta
tara li l-hamrija ghada umda, m'ghandekx issaqqi ghaliex taghmel hafna hsara.
Iz-zbir u L-'WIRING'
Iz-zbir isir biex tinghata sahha gdida lis-sigra u fl-istess hin naghtuha dik l-ghamla li
inkunu nixtiequ. Il-'wire' nuzawh biex il-frieghi nghawguhom u naghtu lis-sigra
l-pozizzjoni li rridu. Il-'wire' irid ikun tar-ram, daqsxejn ohxon. Dan il-'wire' irridu,
l-ewwel nghawguh kif irridu naghhtu l-pozizzjoni lis-sigra, imbaghad indeffsuh fil-
hamrija magenb is-sigra li nkunu ser nghawgu. B'wire' irqiq tar-ram norbtu l-fergha
tas-sigra ma' dan il-'wire' l-ohxon. Biex naghmlu dan ix-xoghol, irridu nhallu s-sigra
daqsxejn bil-ghatx biex meta tigi biex iddawwar il-fergha, din iddurlek. Wiehed irid
joqghod attent biex meta jkun ser idawwar il-fergha, ma jdawwarhiex f'salt imma kull
tant zmien, jghawweg ftit ftit, sakemm tigi fil-pozizzjoni li tkun tridha.
Hamrija u sustanzi
It-tahlita tal-hamrija trid tkun maghmula minn tliet partijiet hamrija taflija u zewg
partijiet kompost. Il-'Bonsai' irridu naghtuhom ftit sustanzi, imma rridu noqghodu
attenti kemm naghtuhom. Ma naghtux sustanzi meta s-sigra tkun rieqda. Dan probabbli
jkun Iz-zmien ta' bejn Ottubru u Marzu. Meta nhawwlu sigar godda, ma naghtuhomx
sustanzi. Ta' l-anqas iridu jghaddu bejn xahrejn jew tliet xhur biex ma naghmlux hsara
lill-gheruq.
Jekk wiehed irid ikabbar il-'Bonsai', jehtieg ikollu ftit tal-pacenzja. Jekk wiehed jaghmel
l-affarijiet bil-ghaqal, wara jara li r-rizultat ikun tajjeb.
Donated by the Bonsai Culture Group. visit MAS club website
|
 
  
|
Articles
