|
1
|
Ghajnejn
|
L-ghajnejn huma
ezatt quddiem il-gargi. Il-Koi jistghu jaraw f’zewg direzzjonijiet fl-istess
hin – fuq kull naha tal-gisem
kif ukoll fuq jew taht kull naha tal-gisem.
|
|
2
|
Imnifsejn
|
L-imnifsejn huma
ezatt quddiem u kemm xejn il-fuq mill-ghajnejn. L-imnifsejn huma uzati purament
ghax-xamm.
|
|
3
|
Barbel
|
Il-barbels
(jew, mustacci) jinsabu fuq ix-xoffa ta’ fuq tal-Koi u ghandhom hafna riceveturi
tas-sensi li jghinu biex jinstab l-ikel.
|
|
4
|
Gargi
|
Il-gargi ghanhom
funzjoni simili ghal dik tal-pulmun. Il-gargi huma moqdija minn numru ta’ vini fini. Meta l-ilma jghaddi minn fuq il-gargi, l-ossignu jigi assorbit
mill-vini u mbaghad jigi trasportat direttament ghal gol-gisem. Carbon dioxide
jigi ritornat ghal go l-ilma permezz tal-gargi.
|
|
5
|
Gewnah
(Pettorali)
|
Il-gwienah pettorali
huma maghqudin u jinstabu fuq in-nahat ta’ wara tal-koi. Jistghu jintuzaw biex
idawru lill-koi fuq kwazi l-istess post, dan isir billi wahda mill-gwienah taqdef
fin-naha opposta ta’ l-ohra. Ghandhom ukoll il-funzjoni ta’ brejkijiet, u jaghmlu
dan billi johorgu l-gwienah il-barra biex jipprovdu surface area kbira
ma xiex jahbat l-ilma. Juzawhom ukoll meta jkunu qed ifittxu l-ikel biex icaqalqu
l-qiegh.
|
|
6
|
Fwied
|
Il-fwied jghin
biex jitnehha hmieg minn god-demm
u jikkontrolla l-uzu ta’ ikel digestit. Jipproduci
wkoll il-bili li jigu uzati fid-digestjoni / l-assorbiment ta’ xaham.
|
|
7
|
Buzzieqa
tal-marrara
|
Ezattament taht
il-fwied, il-buzzieqa tal-marrara tahzen il-bili u tirrilaxxah biex tghin id-digestjoni.
|
|
8
|
Gewnah
(Pelvic)
|
Il-gwienah ventrali
jew pelvikali huma maghqudin u jinstabu fuq in-nahat ta’ wara tal-koi, bejn wiehed
u iehor fin-nofs tal-gisem. Il-gwienah pelvikali jghinu lil koi biex titla’
u tinzel hi u tghum, wiehed jista’ jghid li huma bhal hydrofoils.
|
|
9
|
Milsa
|
Il-milsa tipproduci
lymph cells (fluwidu isfar li jikkonsisti l-iktar fi plasma tad-demm u
celluli bojod) u tahzen celloli homor.
|
|
10
|
L-imsaren
|
Ara Sistema Digestiva
ghal aktar dettalji.
|
|
11
|
Organi
tar- riproduzzjoni
|
L-organi sesswali
interni tar-ragel huma t-testikoli u tal-mara huma l-bajd. Kemm fir-ragel
kif ukoll fil-mara dawn jinstabu taht il-buzzieqa ta’ l-awrina. Il-bajd u
l-isperma johorgu mill-gisem mill-gonopores li jinstabu ezattament
quddiem il-fetha ta’ l-awrina. Il-gonopores huma
maghqudin mill-gonoduct.
|
|
12
|
Pora
anali
|
Il-pora anali
jinstab ezattament quddiem il-gewnah anali. Il-hmieg tas-sistema digestiva
tal-koi jigu mixhut il-barra permezz tal-pora anali. Ilma fil-forma ta’ urina
ukoll jigi mixhut il-barra permezz tal-pora anali.
|
|
13
|
Buzzieqa
ta’ l-urina
|
Il-buzzieqa ta’
l-urina ghandha parti importanti ghall-koi. Billi l-livell tal-melh tal-koi
huwa iktar gholi minn dak ta’ l-ilma fejn tghix, il-gisem tal-koi il-hin
kollu idahhal ilma li jipprova jibbilanca l-koncentrazzjoni tal-melh, dan
jissejjah osmosis. Minhabba dan il-process il-koi ikollha terhi l-ilma
zejjed, ghax inkellha tintefah bhal buzzieqa.
|
|
14
|
Gewnah
anali
|
Il-gewnah anali
jinstab ezattament quddiem id-denb u huwa primarjament ghal-istabilizzazzjoni.
|
|
15
|
Caudal jew denb
|
Il-caudal
(denb) ghandu l-funzjoni bhala tmun tal-koi u jista’ jintuza biex tintlahaq il-velocita/imbottatura
massima.
|
|
16
|
Fwied
|
.
|
|
17
|
Swim Bladder
|
L-iswimbladder,
li jinsab ezattament taht is-sinsla tad-dahar, jikkonsisti f’zewg taqsimiet ta’
qies differenti. Il-hut jirrangaw il-pozizzjoni taghhom billi jonfhu jew icekknu
dawn it-taqsimiet, dan ibiddel id-densita relattiva ma’ l-ilma tal-madwar. Flimkien
mas-sistema oditorja, din tikkontrolla l-orjentament tal-hut, il-livell li fih
jghumu, ecc.
|
|
18
|
Gewnah
tad-dahar
(Dorsal
fin)
|
Il-gewnah tad-dahar
li jinsab fuq il-gisem tal-koi huwa l-gewnah li principarjament jistabilizza lil
huta. Jahdem simili hafna ta’ prim ta’ daghjsa billi jzomm lil koi wieqfa dritta.
Il-koi jistghu ibaxxu l-gewnah tad-dahar biex joholqu effett iktar lixx meta
l-koi ikollha bzonn timxi b’velocita’ iktar qawwija.
|
|
19
|
Stonku
|
Ara Sistema
Digestiva ghal aktar dettalji.
|
|
20
|
Pyloric Caeca
|
.
|
|
21
|
Linja
laterali
|
Il-linja laterali
tghaddi fuq fuq tul il-parti tan-nofs tal-gisem tal-koi. Il-linja laterali
hija ringiela ta’ pori specjali li jaghtu ghal gol-kanal li jiehu sar-ras u
l-mohh tal-koi. Il-kanal huwa mimli b’soluzzjoni viskuza li hija estremament
sensittiva ghal vibrazzjonijiet fl-ilma.
|
|
22
|
Qoxra
(Scales)
|
.
|
|
23
|
Widnejn
|
Il-hut ghandhom
widnejn interni li jirrispondu ghal vibrazzjonijiet fl-ilma. Il-kanal uditorju
(tas-smiegh) huwa konness mal-iswimbladder u huwa uzat ghall-bilanc.
|
|
24
|
Halq
|
Il-halq tal-koi
jinsab f’pozizzjoni inferjuri – mhux ezattament fix-xifer tar-ras imma ftit taht.
Dan jindika li tiekol mill-qiegh.
|
|
25
|
Kulur
|
Il-varjazzjonijiet
ta’ kulur fil-koi huma determinati mill-ammont ta’ celloli guanin
(tessuti riflessivi) fil-gilda taht il-qoxra (dermis). Ic-celloli guanin ikollhom hmieg rizultat tal-metabolizmu tal-gisem.
Ic-celluli tas-saff ta’ barra (epidermis) ghandhom pigmenti tal-kulur,
dawn huma Erythrophores (ghandhom bicciet ta’ pigmenti homor jew orangjo),
Melanophores (ghandhom il-pigment iswed melanin), Xyanthophores
(ghandhom bicciet ta’ pigmenti sofor). Il-pozizzjoni taghhom fil-gilda tiddetermina
l-kulur ta’ koi. Iktar mas-saff tac-cellola guanin ikun komplut, iktar
ma l-apparenza tal-koi tkun metallika u jekk dan is-saff ma jkunx jezisti (parzjalment
jew kompletament) ikun iktar vizibbli fil-fond.
|
|
26
|
Saff
tal-mucus
|
Is-saff tal-mucus
jghatti l-parti ta’ barra kollha tal-koi. Is-saff tal-mucus jipprovdi
protezzjoni ghal-batterja u fungus u bih il-koi tinhass tizloq. Huwa ghalhekk
importanti li idejk ikunu mxarrba qabel tmiss il-koi, biex tassigura li
s-saff tal-mucus ma jsirlux dannu.
|
|
27
|
Sistema
digestiva
|
Is-sistema
digestive tal-koi hija bejn wiehed u iehor bhal dik ta’ kwalunkwe animal superjuri
iehor imma hija fl-istess hin differenti minn ta’ hafna minhabba l-fatt li l-koi m’ghandux ezattament stonku.
L-ikel jidhol mill-halq u jigi imkisser bla grazzja mis-snien pharyngeal (progezzjonijiet
ta’ ghadam mill-appogg tal-gargi). Minn hemm jghaddi ghal esophagus u mbaghad ghal go l-imsaren. Il-parti ta’ wara ta’ l-imsaren huma minfuha u jixbhu hafna lil
stonku. L-imsaren huma twal u mibruma, hafna drabi minn 4 sa 5 darbiet
it-tul tal-koi. Dan minhabba l-fatt li l-materja vegetali li tittiekel
mill-koi ghandha bzonn iktar hin fil-gisem biex tigi maghguna u b’hekk
it-tjubija tohrog. L-imsaren johorgu mill-gisem mill-por
anali.
|
|
28
|
Sistema
Nervuza
|
Is-sistema nervuza
ta’ koi tkkonsisti f’nervaturi ottici u sensorjali li jiddu mir-ras. Fibri fini
fit-trufijiet tan-nervaturi jittrasmettu u jircievu messaggi mill-mohh tal-koi,
li huwa relattivament semplici Ix-xewka tad-dahar tal-koi tghin biex tipprotegi
s-sistema central nervuza li testendi ghal-partijiet kollha tal-gisem.
|
