Hxejjex Frott u Zrieragh
minn Joe Mallia Milanes
HXEJJEX FRISKI
Il-hxejjex friski huma rizors kbir ta'
sustanzi utili, vitamini, enzemi u melh
minerali. Huma xi haga indispensabbli ghas-sahha ta' l-ghasafar. Dawn
ghandhom jinaghalfu nejjin u friski
(ghaliex fit-tisjir il-haxix jitlef hafna, jekk
mhux kollox mill-vitamini u melh minerali).
Qatt ma ghandhom jinghataw imxarrba,
jew dritt minn gol-fridge, u dan biex
wiehed jevita li lill-ghasafar iqabbadhom
xi dizinterija. Importanti li hxejjex
ghandhom l-ewwel jinhaslu sewwa fl-
ilma, jitqattru u jigu ixxuttati sewwa
qabel ma jinghalfu.
Dawn li gejjin huma l-propjetajiet ta'
xi ftit mil-hxejjex, frott u zrieragh,
kultivati u tajbin ghall-ghasafar.
IZ-ZUNNARIJA
fiha hafna minerali u
l-aktar vitamina A. Billi l-karrotta fija
hafna 'Cavotenoids' taghti aktar kulur
skur lir-rix specjalment lil dawk
l-ghasafar li ghandhom tendenza
ghall-ahmar. Din tista' tigi mahkuka u
mizjuda mas-soft food jew inkella
wiehed jista' jqattaghha u joffrihom
bicciet, izda b'dan il-mod mhux
l-ghasafar kollha jieklu minnha.
IL-KABOCCA
Il-varjetajiet kollha
ta' din ix-xitla ghandhom hafna miner-
ali u vitamini. Effettiva hafna biex
tippurifika l-intern u tajba hafna f' kazi
ta' artrite. Izda wiehed ghandu joqghod
attent meta jaghlef din il-haxixa lil xi
razez ta' pappagalli bhal kokatin
(Cockatiel), go dawn l-ghasafar
ghandha tendenza li ma thallix lill-
gisem jassorbi l-calcium mill-ikel.
IL-HJARA
Hija prezzjuza bhala
dijuretika jigifieri tghin lill-gisem
jehles mil-likwidi) waqt li tezercita
azzjoni tonika fuq l-organizmu.
IC-CIKWEJRA
il-varjitajiet numeruzi
kollha ta' din ix-xitla huma bzonjuzi u
joghogbu lill-ghasafar, izda l-aktar
wahda tajba hija bla dubju dik salvagga.
Din hija l-aktar sinjura fil-melh,
minerali u vitamini. ic-cikwejra ghandha
propjeta dijuretika, purganti, tippurifika
l-intern, tonika u tnizzel id-
deni.
IL-HASSA
Hija sinjura fil-vitamini
u minerali (ghalkemm jezistu xi studjuzi
li ma jaqblux ma' dan li ghidt). Din
ix-xitla hija kalmant ghas-sistema
nervuza waqt li tghin l-ippurgar. Ix-
xitla tal-hass ghandha 37% mill-
kontenut taghha Potassium, 4% soda,
14% gir u 6% magnezja. Hemm ukoll
ammonti konsiderevoli ta' hadid u
fosfru gewwa fiha. Il-hass ikkabucjat
fih l-aktar hadid u ghal-hekk huwa ta'
valur kbir biex izzomm sistema ta'
demm f'sahhita gewwa l-ghasfur.
Iz-zerriegha ta' din ix-xitla hija ta'
valur kbir ghall-ghasafar tal-gageg.
Barra milli tnaddaf l-intern, ghandha l-
propjeta bhala xitla li tiffriska d-demm.
Wiehed irid joqghod attent li jkun cert li
zerriegha tkun friska. Meta zerriegha
titlef is-sahha li tinbet, tkun mietet, u ghal
daqstant ma tkun tiswa ghal xejn. Din
iz-zerriegha hija utili hafna ghal dawk l-
ghasafar li jkunu ghabbew hafna xaham
biex tghinhom jirqaqu. Tghin ukoll lill-
ghasfur jehles minn dak it-tisfir ta' man-
nifs. Ghandha effetti tajbin hafna ghal
fuq il-kordi tal-vuci u effett toniku fuq is-
sistema kollha.
IT-TADAMA
Hija frotta ohra kultivata
tajba ghall-ghasafar. Din tipposedi
hafna mill-kwalitajiet tax-xtieli l-ohra li
ghadni kemm semmejt aktar 'il fuq. Fi
ftit kliem hija sinjura hafna fil-vitamini u
melh minerali.
ZRIERAGH
L-MINJU
hi bla dubju ta' xejn
zerriegha ferm popolari fost id-
dilettanti. Il-kelma minju huwa l-
isem generali li jinghata lill-pjanti tal-
gens 'Panicum'. Huwa mahsub li l-minju
origina gewwa l-Asja. Din iz-zerriegha
tigi ikkultivata fuq art kwazi m'hi tajba
ghal xejn, fejn il-hamrija tkun xotta
hafna, u jkun hemm ftit li xejn xita. Il-
klima tajba biex tikber din il-pjanta, hija
ezatt bhal dik ta' fejn jikber l-gheneb,
pero, din tikber anki fin-nofs in-nhar tal-
Germanja. Hafna minn dawn ix-xtieli
huma rqaq u jilhqu gholi ta' xi tlett
metri, u jipproducu zerriegha rqiqa.
Il-Minju l-bajda hija l-ahjar
kwalita' u l-pjanta tikber xi metru u
nofs. Jezisti ukoll minju ahmar,
iswed, griz, kanella car u abjad. Jezisti
ukoll zewg kwalitajiet ta' minju safrani li
jigu f'forma ta' 'sprays'. Wiehed biz-
zerriegha li tkun qisa gheniqed
ta' l-gheneb, u l-iehor tkun forma ta'
petali tal-ward minsug fit-tond.
Il-minju huwa sinjur hafna fil-lamtu
u karboidrati tant li dawn jiffurmaw
61.5% taz-zerriegha. Ghandha ukoll 5% -
xahmijiet u zjut, 15% proteini u albumini,
13% ilma u 1.6% minerali. Billi l-
minju (bhall-iskalora) m'huwiex ikla
kompluta, meta jinghalef lill-ghasafar,
ghandu jizdied ma' xi zrieragh ohra biex
dan jifforma ghalf ibbilancjat
L-AVENA (HAFUR)
Hija zerriegha
rikka hafna fil-karboidrati u melh minerali.
Din iz-zerriegha insibuha fit-tahlit ta'
kwazi l-ghasafar kollha. Hija tajba hafna
biex iggib 'l quddiem lil dawk l-ghasafar
kollha li ma jkunux f'kundizzjoni tajba.
SUNFLOWER
(Iz-zerriegha tal-fjura
tax-xemx) Dik l-irrigata fiha hafna zejt u
sustanzi li huma ta' beneficcju ghall-
ghasafar. Ghalkemm din tintuza hafna
fit-tahlit ta' l-ikel tal-pappagalli, qatt ma
ghandha tintuza fi kwantitajiet kbar
wahedha. Miksura u fi kwantita-
jiet zghar, tista' tintuza ghall-kanali u l-
ghasafar ta' l-ghana. Izda hawn wiehed
ghandu joqghod attent, sabiex meta jixtri
is-Sunflower jara li ma tkunx imkissra
ghax din tista' titranga.
L-ISKALORA
Nahseb li ma jezisti l-ebda
dilettant li ma jafx kif inhi, jew x'inhi
din iz-zerriegba. Din, bla dubju ta' xejn,
hija aktar zerriegha popolari ta' l-
ghasafar. Hija l-unika zerriegha li l-aktar
taghmel hoss malli tiskarsa jew il-prezz
taghha jghola anki bi ftit centezmi.
Donated by the Malta Cage Birds Association Club visit MCBA club website
|
|