TMIGH TAL-KULUR

minn Lawrence Cauchi

Meta xterred l-ghajdut, qam paniku shih u wara ftit taz-zmien ghamlu sezzjonijiet ta' Colour Fed u Non-Colour Fed, ikun xi jkun it-tmigh tal-kulur. Fdan iz-zmien inhass li bzar jahraq jista' jaghmel hsara u ghalhekk beda jintuza bzar li ma jahraqx (Capsicum Annum) jew (Sweet Pepper).

Il-kulur ahmar fir-rix tal-kanarini (Red Factor) huwa l-effett ta' sustanza li tissejjah Canthaxanthin, li ghandha konnessjoni mal-Vitamina A li tinsab fiz-zunnarija u hxejjex ohra. Il-Canthaxanthin fin-natura tinsab f'certi insetti, hut, granci, hxejjex u sahansitra f'certu faqqiegh (egg mushrooms). Hija responsabbli ghall-kulur ahmar fir-rix tal- flamingo u l-ekru ahmar li minnu tnissel il-kanarin ahmar. Fis-selvagg din is-sustanza tittiehed mill-ikel li l-ghasfur jiekol u ssib ruhha. fir-rix wara li tghaddi mid-demm. Billi l- Canthaxanthin fil-forma kimika taghha mhix daqshekk stabbli, trid tittiehed regolarment ghaliex inkella l-kulur tar-rix jintefa.

Ftit snin ilu l-Canthaxanthin inhadmet fil-forma pura taghha fil-laboratorju ta' F Haffman La Roches fl-Isvizzera. Wara nstab metodu li bih saret stabbli taht trade mark 'Carophyll Red' li fiha 10% Canthaxanthin pura. Ghall-bidu ntuzat kummercjalment biex taghti kulur sabih lill-isfar tal-bajd u l-laham tat-tigieg, papri, u l- bqija, biex jidhru prezentabbli fuq il-mejda. Tintuza wkoll biex taghti kulur hamrani f'certi ikel ghall-konsum tal-bniedem.

Saru esperimenti f'ghadd zuwijiet bil-Carophyll Red fuq ghasafar homor. Instab li zieda ta ftit sustanzi mad-dieta taghhom tat rizultati eccellenti fil-kulur tal-flamingo u xi ghasafar zghar ohra. Instab li l-fertilita' zdiedet ukoll.

Ghall-kanarini t-tmigh tal-kulur ahmar (Caro Red) beda jkun accettat bil-mod fis- snin sittin wara hafna problemi ghax min riedu u min le, bhal ma gara f'pajjizna. Wara kien approvat mid-dinja kollha. Il-kulur jinstab taht forma ta'trab fin ahmar skur li jista' jithallat facilment mas-soft food jew ma' l-ilma fi zmien it-tibdil (moulting). L-ammont li trid thallat jiddependi mir-razza tal-kanarini 'Kulur' jew 'Type' - Norwich, Lizard u Yorkshire. Billi d-doza hija baxxa ferm, u bhala sustanza tiswa l-flus, l-ahjar li taghtih mas-soft food biex tevita l-hela. Breeder barrani jghid li gramma kulur hija bizzejjed biex ghasfur wiehed ibiddel mill-bidu sa l-ahhar. Biex taghtih ma' l-ilma, hallat kuccarina Caro Red mimsuha ma' tazza ilma kwazi jaghli u wara li jiksah zid ilma kiesah sa ma jigi litru (qies ta'kontenut ta'kartuna halib). Zomm fil-frigg sa 2 jew 3 ijiem u aghtihom jixorbu minnu. Il-kulur irid jintuza minn meta l-ghasfur ikollu 6 gimghat qabel ma jitfacca rix gdid biex b'hekk jilhaq ikun assimilat fid-demm u jkun attiv biex jaghti l-kulur ahmar lir-rix kollu li jkun se jibda johrog. Jekk ma taghtix fil-hin jigri li parti mis-sidder u l- ispallejn jidhru bla kulur.

Kif ghedt aktar 'il fuq, l-ahjar hu li taghtih mas-soft food. Hallat 3-4 grammi ta' Caro Red ma' 1.5kg ta' soft food fi stat niexef u uza minnu kemm ikollok bzonn. Metodu iehor huwa li thallat zewg kuccarini (1Og) Caro Red ma' bikkrin ta' mitt gramma glucose jew zokkor mithun fin u zzommu go kontenut maghluq sew. Meta tigi biex titma' s- soft food hallat min din it-tahlita billi troxx ftit fil-wicc tas-soft food u hallat sewwa. Jekk tara l-hmieg iswed u abjad, mintix taghti kulur bizzejjed; jekk il-hmieg huwa ahmar qed taghti zzejjed. L-ahjar rizultat ikun kulur roza.

Importanti li ma naghtux hafna hxejjex meta naghtu l-kulur u jekk irridu rizultat tajjeb ghandna nitimghu avena u skalora sewda, minflok skalora u rape seed. Nitimghu zunnarija flok hass. Ir-raguni hija li xi zerriegha u hxejjex fihom sustanza li tissejjah 'lutein' li fiha kulur safrani li taghti l-kulur ahmar jaghti fl-orangjo flok ahmar sabih kif irriduh ghall-wirja. Iz-zerriegha tal-kittien (Linseed) tghin waqt it-tibdil biex taghti l- leqqizza tar-rix. Banju bl-ilma jghin biex ir-rix jispunta aktar malajr u sabih. Meta nigi biex naghtu l-kulur lil 'Mosaic' jew 'Dimorphic', l-istess metodu japplika, u l-istess haga ghar-Rose Canary. L-ahmar u r-roza jew l-erba' punti tal-Mosaic johorgu homor mhux biss bis-sahha kemm naghtu kulur imma b'kemm ghandna genetika hamra fir-razza taghna. Kulur zejjed jista' johrog bhall tbajja' kannella fuq ir-rix ghalkemm hsara ma jaghmilx. Il-Mosaic jew Dimorphic qatt ma ghandhom jinghataw kulur minn gol-bejta ghax inkella ma jkunux tajbin ghall-wirja.

Wahda mit-tahlitiet li juza breeder u judge Ingliz ghar-razza ta' Norwich Canary u li tista' tintuza ghall Lizard u Yorkshire Canaries hija din li gejja: hallat (A) parti bzar ahmar ma' 6 partijiet soft food, (B) 10 grammi (2 kuccarini) Caro Red ma O.5kg soft food. Wara hallat parti minn(B) ma' 5 partijiet minn(A). Imaghad itma' kuccarina (5g) kull ghasfur darba iva u darba le. Punt li mhux kulhadd jaqbel mieghu huwa dwar jekk breeder ghandux ihalli gurnata fil-gimgha minghajr ma' jaghti l-kulur, biss dejjem l- istess gurnata. lr-raguni hija biex ikun stabbilizzat il-Caro Red zejjed li jkun hemm fl- ghasfur.

Punt iehor li kulhadd jaqbel mieghu huwa li wiehed jaghti darba jew tnejn kulur fil- gimgha lil dawk l-ghasafar li jkunu bidlu u li jkunu se jintellghu ghall-wirja. Ir-raguni hija li jekk taqa' xi rixa accidentalment terga titia' l-istess kulur.

Kif tistorja l-kulur Carophyll Red huwa importanti hafna. Trid tistorjah f'post mhux umdu, boghod mid-dawl u shana imma mhux fil-frigg. L-ahjar jitpogga go flixkun skur tal-hgieg b'tapp bil-kamin jew borza tal-polythene li titpogga go landa b' ghatu air- tight. B'dan il-mod jibqa' tajjeb ghal bejn 6 xhur u sena, ghalkemm id-ditta tghid li 6 xhur huwa l-massimu tal-garanzija.

Donated by the Birds Breeders Association Club visit BBA club website